Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel acil durum ilan edilmesine yol açan maymun çiçeği (Monkeypox / Mpox) virüsü salgınında alınacak önlemler konusunda uzmanlar uyarıyor. İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Bölümü Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatma Bozkurt, virüsün doğrudan temas yoluyla bulaştığına dikkat çekerek hijyenik önlemlere vurgu yaptı. Enfekte olan kişi veya hayvanla temastan kaçınılması uyarısında bulunan Bozkurt, et veya hayvansal gıda içeren tüm yiyeceklerin iyi pişirilmesini ve çiğ tüketilmemesini, ellerin sık sık ve doğru bir şekilde su ve sabunla yıkanmasını, virüsle enfekte kişilere bakım verirken kişisel koruyucu ekipman kullanılmasını tavsiye etti.
İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Bölümü Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatma Bozkurt, maymun çiçeği virüsünden korunmak için alınacak önlemlerle ilgili değerlendirmede bulundu.
Maymun çiçeği yeniden gündemde…
Maymun çiçeği virüsünün ilk olarak 1958 yılında Danimarka’da Kopenhag’a Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nden deney hayvanı olarak getirilen maymunlarda lezyonların görülmesi üzerine yapılan incelemelerde ortaya çıkarıldığını belirten Prof. Dr. Fatma Bozkurt, “Bu nedenle ilk isimlendirmesi Maymun Çiçeği (Monkeypox) olarak yapıldı. Afrika’da ip sincapları, ağaç sincapları, Gambiya keseli sıçanları, fındık fareleri, farklı maymun türleri ve diğerleri dahil olmak üzere birçok hayvanda M-Çiçeği virüsü enfeksiyonunun kanıtları bulunmuştur. Maymunlar ve insanlar tesadüfi konaklardır” dedi.
Maymun çiçeği virüsünün çoğunlukla Afrika kıtasında görülmekle beraber dünyanın diğer bölgelerinde de küçük çapta salgınlara neden olduğunu kaydeden Prof. Dr. Fatma Bozkurt, virüsün 2022’de yaklaşık 80 bin vakaya ulaşması nedeniyle tekrar gündeme geldiğini söyledi.
Vaka sayısı bildiren 10 ülke var
Prof. Dr. Fatma Bozkurt, 1 Ocak 2022’den 30 Haziran 2024’e kadar, en yüksek toplam doğrulanmış vaka sayısını bildiren 10 ülkenin sırasıyla ABD (33.191), Brezilya (11.212), İspanya (8.084), Fransa (4.272), Kolombiya (4.249), Meksika (4.124), Birleşik Krallık (3.952), Peru (3.875), Almanya (3.857) ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti (2.999) olduğunu ifade etti. Bozkurt, bu 10 ülkedeki vaka sayısının, küresel olarak bildirilen vakaların yüzde 81’ini oluşturduğunu söyledi.
Doğrudan temasla bulaşıyor
Maymun çiçeği hastalığı virüsünün genellikle enfekte hayvanların veya kişilerin cilt lezyonları, vücut sıvıları veya solunum damlacıkları ile doğrudan temas yoluyla bulaştığını belirten Prof. Dr. Fatma Bozkurt, “Virüs hem hayvanlardan insanlara hem de insanlardan insanlara geçebilir. Virüs genellikle enfekte hayvanların kanı, vücut sıvıları veya dokularıyla doğrudan temas veya enfekte hayvanların avlanması, etlerinin işlenmesi veya tüketilmesi sırasında virüs bulaşabilir. Enfekte kişilerin vücut sıvıları (kan, tükürük, cinsel organ salgıları, burun akıntısı) veya döküntülerine doğrudan temas ile virüs bulaşabilir. Virüs, enfekte kişilerin dokunduğu yüzeyler veya nesneler aracılığıyla da dolaylı olarak yayılabilir. Özellikle döküntülerin temas ettiği eşyalar risk oluşturabilir” uyarısında bulundu.
Prof. Dr. Fatma Bozkurt, enfekte bireylerin konuşma, öksürme veya aksırma sırasında havaya karışan solunum damlacıkların karşıdaki bireyin göz, burun mukozası veya cilt bütünlüğü bozulmuş deriye doğrudan teması veya damlacıklarla kirlenen yüzeylere temas sonrası el hijyeni sağlanmadan ağza, burna ve cilt bütünlüğü bozulmuş cilde temas ile dolaylı olarak bulaşabildiğini ancak bunun genellikle çiçek hastalığına kıyasla daha az yaygın bir bulaşma yolu olduğunu söyledi.
Belirtiler dikkate alınmalı
Riskli temastan semptomların başlangıcına kadar olan sürenin genellikle 6-14 gün olmakla birlikte 1-21 gün arasında değişebildiğini kaydeden Bozkurt, hastalığın riskli temastan sonraki ilk 5 gün içinde genellikle ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, lenf bezlerinde şişme, yorgunluk, üşüme ve titreme şeklinde şikâyet ve belirtilerin başladığını söyledi. Bozkurt, “Yüksek ateş, hastalığın sık görülen ilk belirtilerinden biridir. Şiddetli baş ağrıları, hastalığın diğer bir belirtisidir. Vücutta özellikle sırt ve bacaklarda hissedilen şiddetli kas ağrıları dikkat çeker. Lenf bezlerinde şişme diğer belirtiler arasında yer almaktadır. Koltuk altı, kasık ve boyun bölgelerindeki lenf bezleri belirgin şekilde şişer. Şiddetli halsizlik ve bitkinlik hissi görülür. Vücutta titreme ve üşüme hissi ortaya çıkar” dedi.
Çiçek aşısının koruyucu etkisi bulunuyor
Maymun çiçeği virüsünden korunmak için alınabilecek önlemlere değinen Prof. Dr. Fatma Bozkurt, “Maymun çiçeği virüsüne karşı halihazırda bir aşı bulunmamaktadır. Ancak çiçek virüsü aşısının, maymun çiçeği virüsüne karşı da koruyucu olduğu bilinmektedir. Çiçek hastalığının 1980 yılında eradike edilmesiyle çiçek aşısı güncel aşı takvimlerinde yer almamaktadır. Çiçek aşıları sadece bilimsel araştırmalar kapsamında kullanılmaktadır. Bu virüsten korunmak için enfekte hayvanlarla temas edilmemeli ve bulaşı sınırlamak için insandan insana temas yolu kısıtlanmalıdır” diye konuştu.
Korunmak için bu önerilere dikkat!
Prof. Dr. Fatma Bozkurt, maymun çiçeği hastalığından korunmak için önerilerini şöyle sıraladı:
- Özellikle hasta veya ölü olan hayvanlarla temastan kaçınılmalı
- Enfekte olan kişi veya hayvanla temas etmiş olan çamaşır ve kıyafetlere temas edilmemeli
- Et veya hayvansal gıda içeren tüm yiyecekler iyi pişirilmeli ve çiğ tüketilmemeli
- Eller sık sık ve doğru bir şekilde su ve sabunla yıkanmalı
- Virüsle enfekte olmuş olma ihtimali olan kişilerle temasta bulunmaktan kaçınılmalı
- Güvenli cinsel ilişkide bulunulmalı ve kondom kullanılmalı
- Kalabalık toplulukların olduğu yerlerde ağız ve burnu kapatacak şekilde maske takılmalı
- Sıklıkla dokunulan yerler, sık sık temizlenmeli ve dezenfekte edilmeli
- Virüsle enfekte kişilere bakım verirken kişisel koruyucu ekipman kullanılmalı
- Güçlü bir bağışıklık sistemi, hastalıklara karşı korunmada önemli bir rol oynar. Bunun için iyi uyku, dengeli beslenme ve stresten kaçınılmalı
- Virüsün sık görüldüğü bölgelere seyahat edilecek ise sağlık önlemleri daha dikkatli alınmalı.
Mutlaka sağlık kuruluşuna başvurulmalı
Prof. Dr. Fatma Bozkurt, maymun çiçeği virüsü ile enfekte olan hayvan veya insan ile temas sonrası nefes almada zorluk, yeni başlayan veya kötüleşen göğüs ağrısı, boyun tutulması, uykuya meyil, konuşmada veya hareket etmede zorluk, bilinç kaybı ya da nöbet gibi şikayetlerin ortaya çıkması halinde mutlaka en yakın sağlık kuruluşunun acil servisine başvurulması gerektiğini söyledi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
